منابع انسانی ارزشمندترین دارایی سازمانها محسوب میشود.مدیریت منابع انسانی در صنعت فولاد بدلیل تعدّد فرآیندها و میزان بالای اشتغال همواره از حساسیت بالایی برخوردار بوده و توأم با چالشهای فراوانیست.در همین خصوص گفتگویی پیرامون مشکلات منابع انسانی در صنعت فولاد و پدیده مهاجرت با رسول دانیال زاده مدیر بزرگترین گروه تولیدی محصولات فولادی در بخش خصوصی کشور بعمل آمده است.
سوال:جناب دانیال زاده منابع کلیدی کسب و کارها کدامند و منابع انسانی چه جایگاهی دارد؟
رسول دانیال زاده:مدل هر کسب و کاری شامل بخشهای مختلفی است که در نتیجه تعامل با یکدیگر،موجب شکل¬گیری موجودیّت و هویّت آن کسب و کار میشود.یکی از این بخشها،منابع کلیدی کسب و کارهاست.در واقع منابع کلیدی آندسته از داشته هایی است که امکان خلق ارزش در قالب یک محصول مشخص را برای مشتریان فراهم آورده و منجر به ایجاد درآمد شده بطوریکه بدون آنها،امکان راه اندازی یک کسب وکار وجود نخواهد داشت.از سوی دیگر پیوستگی در تامین این منابع و یا بهره مندی حداکثری از آنها موجب بقاء و توسعه کسب و کارها نیز خواهد شد.در یک تقسیم بندی کلّی،منابع کلیدی شامل منابع مالی،منابع فیزیکی،منابع فکری و معنوی و منابع انسانی میشود.منابع مالی عمدتاً شامل انواع سرمایه گذاریها،وجوه نقد،سپرده های بانکی،سهام و اوراق و سایر موارد مشابه از این دست میباشند.منابع فیزیکی هم علاوه بر انواع ماشین آلات و تجهیزات و تاسیسات،شامل وسایل حمل و نقل و مکان فیزیکی میشود.منابع معنوی و فکری هر کسب و کاری هم بیشتر دربرگیرنده برند،سیستمها و فرآیندهای حاکم بر کسب و کار،تعداد مشتریان،استراتژیها و مزیتهای رقابتی ناشی از آنها،دانش و تجربه نیروی انسانی،گواهینامه ها و ابداعات و اختراعات و سایر موارد اینچنینی میشود.منابع انسانی نیز به بعنوان یکی از ارکان اصلی هر سازمانی،شامل مدیران و متخصصان، مشاوران و نیروهای ماهر در بخشها و حوزه های مختلف آن میشود.با این اوصاف میتوان گفت که یکی از الزامات اصلی برای شروع و یا امکان ادامه فعالیت هر کسب و کاری،بدست آوردن و بهره مندی حداکثری از منابع کلیدی آن است.البته نمیتوان گفت که کدامیک از این منابع نسبت به دیگری مهمتر است چراکه وزن تاثیرگذاری هر یک از آنها،تابعی از شرایط و مختصات کسب و کارهاست ولی شاید بتوان گفت که منابع انسانی بواسطه تاثیرگذاری مستقیم در راهبری و اجرای امور،نقشی مهّم و غیرقابل انکار دارد.
سوال:جناب دانیال زاده وظایف عمده نیروی انسانی در سازمانها چیست؟
رسول دانیال زاده:کلیه فعالیتهای مدیریتی،سیاست گذاری و تدوین برنامه ها،تعیین اهداف،تعیین ماموریتها،انتخاب استراتژیها و تاکتیکها،انتخاب تکنولوژیها،طراحی فرآیندها،کنترلها و نظارتها،انتخاب و تامین منابع،تجزیه و تحلیل داده ها از ابعاد مختلف،تصمیم سازیها و تصمیم گیریها،راهبری و در نهایت اجرای وظایف مختلف،تنها بخشی از اموریست که توسط نیروی انسانی انجام میشود.اینها،بعلاوه بسیاری دیگر از کارها در وجوه و سطوح مختلف یک کسب و کار،باعث شده که توجه به حوزه منابع انسانی از اهمیت بیشتری برخوردار شده تاجائیکه آن را جزو ارزشمندترین داراییهای هر سازمان میشناسند و از آن بعنوان سرمایه انسانی نام میبرند.
سوال:جناب دانیال زاده چرا مدیریت منابع انسانی چالشی و حساس است؟
رسول دانیال زاده:پیچیدگی های انسان در کنار خصلتهای متفاوتی نظیر میزان انعطاف و تغییرپذیری، تجدیدناپذیری و تکرارنشدنی بودن،چندوجهی بودن،میزان تاثیرپذیری از سایر عوامل،درجه حساسیت، قابلیتها،درجه سازگاری،غیر قابل پیش بینی بودن و بسیاری دیگر از خلصتهای منحصر بفرد انسانی،باعث شده مدیریت بر این حوزه همواره با چالشها و حساسیتهای فراوانی روبرو باشد.به همین دلیل است که مدیریت منابع انسانی نیازمند برخورداری از تسلط کافی بوده و همواره با ظرافتهای زیادی در شیوه تعامل با این سرمایه ارزشمند توأم است.بعبارتی میشود گفت که سرمایه های انسانی بازیگران اصلی عرصه های مختلف کسب و کارها هستند بطوریکه میتواند عامل برتری یا عقب افتادگی آنها شوند.از نگاهی دیگر، سرمایه های انسانی نه تنها پتانسیلی قوی برای کسب موفقیتهای مختلف در حوزه های اجتماعی و اقتصادی میشوند بلکه میتوانند موجب ارتقاء اخلاق در سطح کلان جوامع نیز شوند.
سوال:جناب دانیال زاده جایگاه منابع انسانی در صنعت فولاد چیست؟
رسول دانیال زاده:در صنعت فولاد هم نقش منابع انسانی بسیار پررنگ است.بزرگی و گستردگی این صنعت در کنار تنوع و پیچیدگیهای فراوان فرآیندهای حاکم بر همه ابعاد آن،وابستگی بالایی به منابع انسانی ایجاد کرده است.همین تنوع و فراوانی فعالیتها باعث شده که این صعنت نیازمند جذب تعداد بالایی از نیروها با تخصصها و مهارتهای مختلف شود.عمده این تخصصها حول شاخه های مختلف مهندسی و صنعتی است ولی نوع فعالیت این صنعت به گونه ایست که ناگزیر از به بکارگیری بسیاری دیگر از کارشناسان در حوزه هایی همچون علوم انسانی،مدیریت،بازرگانی داخلی و خارجی،بازاریابی و فروش،مالی،حقوقی، اداری،محیط زیست، امور بانکی و مالیاتی و بیمه ایی و نیز تعداد بالایی از کارگران ماهر است.
سوال:جناب دانیال زاده نقش آموزش و پرورش و مراکز دانشگاهی در پرورش نیروی انسانی چقدر تاثیرگذار است و فعالیت اینگونه مراکز چه کمکی به حل مشکلات منابع انسانی در صنعت فولاد میکند؟
رسول دانیال زاده:به نظرم همزمان با آموزش،توجه به نقش تربیت و پرورش در خانواده ها و مراکز آموزشی از همان ابتدای شکل گیری شخصیت افراد،علاوه بر اینکه موجب به فعلیّت رسیدن پتانسیلهای مهارتی خواهد شد،تاثیر مستقیمی نیز بر همه وجوه زندگی و تعاملات اجتماعی از جمله فعالیتهای اقتصادی و صنعتی خواهد گذاشت.متاسفانه تمرکز عمده نظام آموزش و پرورش و دانشگاه های ما بیشتر معطوف به حوزه آموزش است و توجه کمتری به مسائل پرورشی دارند تا جائیکه اغلب خروجیهای اینگونه مراکز،فاقد یکسری از مهارتهای اجتماعی هستند.کم کاری در حوزه پرورشی یکی از عللّ بروز مشکلات در فضای کسب و کارها هم شده است بطوریکه بخش زیادی از انرژی یک نیروی تازه کار جبراً صَرف یادگیری این مهارتها شده و از طرف دیگر کسب و کارها هم انرژی زیادی برای کاهش حاشیه های این عدم آگاهی صرف میکنند.در همین خصوص چون سوالتان ناظر بر مشکلات حوزه منابع انسانی در صنعت فولاد بود باید عرض کنم یکی از چالشها و مشکلات این صنعت و سایر کسب و کارهای مشابه در حوزه منابع انسانی هم همین مسئله است.لذا لازم است با بازنگریهای کلان در شیوه های رایج مراکز آموزشی،توجه ویژه ای به حوزه پرورشی نیز بشود.قطعاً تقویت مهارتهایی همچون:شیوه تعامل،اخلاق حرفه ایی،مسئولیت پذیری، آگاهی از حقوق فردی و اجتماعی،نظم فردی و انظباط اجتماعی،زمانبدی و برنامه ریزی،تعهد،رواداری، تاب¬آوری در برابر مشکلات،وفاداری و عهد شناسی،وطن دوستی،قدرشناسی،تطبیق پذیری با محیطهای مختلف اجتماعی،قدرت استفاده و انتقال دانش و تجربیات،قابلیت انجام کار تیمی و بسیاری دیگر از مهارتهای اجتماعی که جزو اصول اولیه¬ی کار حرفه ایی در هر کسب و کار میباشند،میتوانند علاوه بر بهبود فضای عمومی جامعه و کسب و کارها و صنایع،به جلوگیری از اتلاف منابع و افزایش بهره وری کمک شایانی کنند.
سوال:جناب دانیال زاده پدیده مهاجرت نیروی انسانی چه تاثیری در صنعت فولاد گذاشته است؟
رسول دانیال زاده:یکی از مشکلات صنعت همین پدیده مهاجرت است.میدانید که در طی چند سال گذشته تحریمهای ناجوانمردانه و ظالمانه ای بر کشور تحمیل شده است که ادامه فعالیتهای اقتصادی و صنعتی را با دشواریها و محدودیتهای زیادی همراه ساخته است تا جائیکه توان تولیدی بسیاری از کارخانجات کاهشی و یا در حالت ثابت باقی نگاه داشته و روند فعالیتهای توسعه ایی هم رضایت بخش نبوده است.این درحالیست که تولید اصلی ترین و قابل اتکاءترین منبع ایجاد اشتغال مولّد در کشور است.عوامل دیگری همچون افزایش تورم و افزایش نرخ ارز نیز باعث تشدید محدویتها شده و ضمن کاهش فعالیتهای تولیدی،توان بنگاه های صنعتی را برای افزایش میزان دستمزدها برای بهبود زندگی شاغلین کاسته و موجب برخی نارضایتی ها شده،از طرف دیگر روند کاهشی فرصتهای شغلی هم در مقابل رشد فزآینده تقاضای اشتغال فارغ التحصیلان جدید بر شدّت ناترازی افزوده است.همین ها باعث شده برخی از متقاضیان شغل،بار سفر بسته و در پی یافتن شغلی مناسب راهی خارج شوند و برخی شاغلین هم برای رسیدن به درآمد بیشتر،عزم مهاجرت کنند.همانطور که عرض کردم خود این پدیده مهاجرت هم بر صنعت فشار مضاعف وارد کرده و به مشکلی در حوزه منابع انسانی تبدیل شده است،چراکه برای تربیت یک نیروی متخصص سالها زمان و هزینه صرف شده و جایگزینی آنها کار ساده ای نیست.به هر تقدیر باید فکری کرد و به نظرم بهترین راه،رفع موانع تولید و توسعه اینگونه فعالیتهای مولّد در کشور است.البته کار دشواریست و همّت همگان را میطلبد.
منبع : زوم تک