افتادگی مثانه یکی از مشکلات شایع در زنان است که ممکن است کیفیت زندگی آن‌ها را تحت تاثیر قرار دهد. این بیماری که با نام‌های سیستوسل یا پرولاپس مثانه نیز شناخته میشود، زمانی رخ می‌دهد که عضلات کف لگن و بافت‌های حمایت‌کننده مثانه ضعیف شده و توانایی نگه داشتن مثانه در جایگاه طبیعی خود را از دست دهند. این مشکل علاوه بر مشکلات ادراری، ممکن است باعث احساس فشار در لگن، درد در هنگام رابطه جنسی، نشت ادرار و حتی عفونت‌های مکرر مجاری ادراری شود. معمولا این موضوع با بالا رفتن سن، زایمان‌های سخت، اضافه‌وزن، یبوست مزمن و بلند کردن اجسام سنگین مرتبط است.
درمان افتادگی مثانه با لیزر
لیزر یکی از روش‌های درمان افتادگی مثانه است که به بیماران کمک می‌کند تا با تقویت عضلات اطراف مثانه، علائم خود را کاهش دهند. با این حال، این روش به‌تنهایی کافی نیست و معمولا باید همراه با سایر درمان‌ها مانند ورزش‌های تقویت‌کننده عضلات کف لگن، فیزیوتراپی و اصلاح سبک زندگی انجام تا نتیجه بهتری حاصل شود.
چه کسانی نمی‌توانند از لیزر درمانی استفاده کنند؟
برخی افراد نمی‌توانند از روش لیزر برای درمان افتادگی مثانه بهره ببرند. این دسته شامل کسانی است که به عفونت‌های واژینال مبتلا هستند، دچار افتادگی شدید مثانه و رحم شده‌اند یا از تبخال و زگیل تناسلی فعال رنج می‌برند. همچنین، افرادی که دارای بیماری‌های خاص هستند، باید قبل از اقدام به درمان، با پزشک متخصص مشورت کنند.
دلایل افتادگی مثانه عوامل مؤثر بر ضعف عضلات کف لگن
افتادگی مثانه اغلب با ضعف عضلات کف لگن همراه است و می‌تواند تاثیرات قابل توجهی بر سلامت فرد داشته باشد. در ادامه به مهم‌ترین عوامل ایجاد‌کننده افتادگی مثانه پرداخته‌ایم.
نقش افزایش سن و یائسگی در افتادگی مثانه
با بالا رفتن سن تغییرات پس از یائسگی و کاهش سطح هورمون استروژن نقش کلیدی در حفظ قدرت عضلات و بافت‌های همبند دارد. وقتی سطح استروژن کاهش پیدا کند، انعطاف‌پذیری بافت‌های لگنی کم شده و توان نگهداری مثانه کاهش می‌یابد. این موضوع موجب افتادگی مثانه و در موارد شدید، بیرون‌زدگی مثانه به داخل واژن میشود.
فشار ناشی از بلند کردن اجسام سنگین
بلند کردن اجسام سنگین بدون رعایت اصول درست می‌تواند به وارد شدن فشار ناگهانی بر عضلات کف لگن منجر شود. انجام مداوم این کار، بدون حمایت کافی از کف لگن، باعث آسیب تدریجی به بافت‌های همبند لگنی شده و خطر افتادگی مثانه را افزایش می‌دهد.
تاثیر یبوست مزمن و زور زدن هنگام دفع مدفوع
یبوست به ویژه اگر مزمن و طولانی‌مدت باشد، مخصوصا زنانی که در هنگام دفع مدفوع فشار زیادی وارد می‌کنند، در طول زمان دچار ضعف عضلات کف لگن می‌شوند. فشار مکرر روی بافت‌های لگنی باعث کشیدگی و کاهش استحکام دیواره‌های حمایت‌کننده مثانه میشود که در نهایت به افتادگی مثانه منجر خواهد شد.
عفونت‌های مکرر دستگاه ادراری
عفونت‌های مکرر در مجاری ادراری باعث التهاب دائمی در بافت‌های مثانه می‌شوند که این التهاب مداوم ممکن است به تدریج باعث کاهش استحکام دیواره‌های مثانه شود.
تاثیر چاقی و اضافه‌وزن
زنانی که اضافه‌وزن دارند فشار بیشتری بر بافت‌های حمایتی مثانه وارد می‌کنند که این فشار باعث کشیدگی عضلات‌‌‌‌لگنی و کاهش قدرت آن‌ها در نگهداری مثانه میشود. کاهش وزن و حفظ تناسب اندام می‌تواند نقش موثری در بهبود علائم افتادگی مثانه داشته باشد و خطر پیشرفت بیماری را کاهش دهد.
علائم افتادگی مثانه، نشانه‌هایی که نباید نادیده بگیرید!
مشکل افتادگی مثانه می‌تواند از علائم خفیف تا شدید متغیر باشد. برخی افراد تنها احساس فشار در لگن و واژن را تجربه می‌کنند، در حالی که در موارد پیشرفته‌تر، ممکن است با بی‌اختیاری ادرار و مشکلات شدیدتری مواجه شوند. آگاهی از این نشانه‌ها به تشخیص سریع‌تر و مدیریت بهتر این عارضه کمک می‌کند.
نشانه‌های رایج افتادگی مثانه
- احساس سنگینی یا فشار در لگن و واژن: این حس می‌تواند در طول روز ثابت باشد یا هنگام ایستادن طولانی‌مدت تشدید شود.
- بی‌اختیاری ادرار هنگام فعالیت‌های روزانه: حتی یک عطسه یا خنده ممکن است باعث نشت غیرارادی ادرار شود.
- تکرر ادرار و نیاز فوری به تخلیه مثانه: برخی افراد احساس می‌کنند مثانه‌شان حتی پس از دفع، هنوز پر است.
- درد هنگام رابطه جنسی: فشار ناشی از افتادگی مثانه می‌تواند موجب درد یا ناراحتی در حین مقاربت شود.
- احساس عدم تخلیه کامل مثانه: برخی افراد بعد از ادرار کردن همچنان حس وجود ادرار باقی‌مانده در مثانه را دارند.
- مشاهده یا احساس توده در واژن: در موارد شدید، افتادگی ممکن است به‌حدی برسد که فرد یک برآمدگی یا بافت بیرون‌زده را در ناحیه واژن احساس کند.
روش‌های تشخیص افتادگی مثانه
تشخیص این بیماری نیازمند بررسی‌های تخصصی است. پزشک با استفاده از روش‌های بالینی و تصویربرداری، میزان افتادگی مثانه را تعیین کرده و بهترین رویکرد درمانی را پیشنهاد می‌دهد.
- معاینه فیزیکی‌‌‌‌لگن: پزشک متخصص با بررسی دقیق ناحیه لگن و مشاهده بافت‌های داخلی واژن، میزان افتادگی مثانه را ارزیابی می‌کند. این معاینه اولیه می‌تواند یک دید کلی از شدت بیماری ارائه دهد.
- سونوگرافی لگن: یکی از مهم‌ترین روش‌های تصویربرداری است که به پزشک اجازه می‌دهد تا ساختارهای داخلی مثانه و سایر ارگان‌های لگنی را بررسی کند. این روش برای ارزیابی دقیق میزان افتادگی و تأثیر آن بر دیگر اندام‌های لگنی ضروری است.
- ارزیابی یورودینامیک: برای بررسی دقیق‌تر عملکرد مثانه و میزان تاثیر افتادگی بر کنترل ادرار، پزشک ممکن است تست یورودینامیک را پیشنهاد دهد. این آزمایش نشان می‌دهد مثانه چگونه پر و خالی میشود و آیا عملکرد آن دچار اختلال شده است یا خیر.
- آزمایش‌های ادراری: در برخی موارد، پزشک آزمایش‌های مرتبط با دستگاه ادراری را توصیه می‌کند تا احتمال عفونت‌های مکرر مثانه بررسی شود. افتادگی مثانه ممکن است به تاخیر در تخلیه کامل ادرار منجر شود که همین عامل، احتمال عفونت‌های مکرر مجاری ادراری را افزایش می‌دهد.
روش‌های درمان افتادگی مثانه از راهکارهای ساده تا جراحی‌های پیشرفته
افتادگی مثانه را می‌توان با روش‌های غیرجراحی بسته به شدت بیماری یا در موارد پیشرفته‌تر، با عمل‌های ترمیمی درمان کرد. در ادامه، به موثرترین راه‌های درمان افتادگی مثانه پرداخته‌ایم.
درمان‌های غیرجراحی راه‌های کنترل و پیشگیری
در بسیاری از موارد، افتادگی مثانه را می‌توان بدون جراحی و با روش‌های کم‌تهاجمی مدیریت کرد. این روش‌ها به تقویت عضلات لگن، اصلاح سبک زندگی و بهبود عملکرد مثانه کمک می‌کنند.
- ورزش کگل: تمرینات کگل یکی از موثرترین تمرینات برای تقویت عضلات کف لگن است. انجام این تمرینات به‌طور منظم می‌تواند از پیشرفت افتادگی مثانه جلوگیری کند و علائم مرتبط با بی‌اختیاری ادرار را کاهش دهد.
- استفاده از پساری واژن: پساری، وسیله‌ای سیلیکونی است که داخل واژن قرار می‌گیرد و نقش حمایتی برای مثانه ایفا می‌کند. این روش، به‌ویژه برای زنانی که نمی‌خواهند یا نمی‌توانند تحت عمل جراحی قرار گیرند، گزینه‌ای مناسب محسوب میشود.
- اصلاح سبک زندگی کاهش وزن: وزن اضافی، فشار زیادی به عضلات کف لگن وارد می‌کند. کاهش وزن می‌تواند علائم افتادگی مثانه را بهبود ببخشد.
- مدیریت یبوست: زور زدن در هنگام دفع، یکی از عوامل مهم در ایجاد ضعف عضلات کف لگن است. مصرف غذاهای فیبردار و نوشیدن مقدار کافی آب، یبوست را کاهش داده و از آسیب به عضلات لگن جلوگیری می‌کند.
- هورمون‌درمانی در زنان یائسه: در زنانی که دچار افتادگی مثانه پس از یائسگی شده‌اند، کاهش سطح‌استروژن می‌تواند یکی از دلایل ضعف عضلات لگن باشد. مصرف استروژن موضعی به افزایش استحکام عضلات کف لگن کمک می‌کند و ممکن است علائم را بهبود ببخشد.
درمان‌های جراحی راهکارهای موثر برای افتادگی شدید مثانه
در صورتی که افتادگی مثانه شدید باشد و روش‌های غیرجراحی نتیجه مطلوبی نداشته باشند، پزشک ممکن است روش‌های جراحی ترمیمی را پیشنهاد دهد.
- ترمیم دیواره قدامی واژن: این روش جراحی برای بازگرداندن مثانه به جایگاه طبیعی خود انجام میشود. در این عمل، پزشک دیواره قدامی واژن را تقویت می‌کند تا مثانه مجددا در محل درست خود قرار بگیرد.
- عمل اسلینگ مجرا: در بیمارانی که علاوه بر افتادگی مثانه، بی‌اختیاری ادرار شدید دارند، این روش می‌تواند مفید باشد. در این جراحی، نواری حمایتی در اطراف مجرای ادراری قرار می‌گیرد تا کنترل ادرار بهبود یابد.
- لاپاراسکوپی: جراحی کم‌تهاجمی برای افتادگی مثانه لاپاراسکوپی یکی از روش‌های مدرن و کم‌تهاجمی برای درمان افتادگی مثانه است. در این تکنیک، پزشک از برش‌های کوچک برای ترمیم عضلات کف لگن استفاده می‌کند. مزایای لاپاراسکوپی شامل کاهش درد، زمان بهبودی سریع‌تر و کاهش خطر عفونت بعد از عمل است.
به طور خلاصه
- دلایل افتادگی مثانه شامل موارد زیر میشود: افتادگی مثانه ممکن است به دلیل بارداری، زایمان سخت، افزایش سن، یائسگی، بلند کردن اجسام سنگین، یبوست مزمن، عفونت‌های دستگاه ادراری و چاقی رخ دهد.
- روش‌های تشخیص افتادگی مثانه شامل موارد زیر می‌باشد: اگر احساس سنگینی در لگن، نشت ادرار، درد در هنگام رابطه جنسی یا مشاهده توده در واژن را تجربه می‌کنید، بهتر است هرچه سریع‌تر با یک متخصص زنان یا اورولوژی مشورت کنید تا بتوانید بهترین راهکارهای درمانی را برای کنترل و بهبود این وضعیت اتخاذ کنید.
- انتخاب بهترین روش درمان برای افتادگی مثانه شامل موارد زیر میشود: افتادگی مثانه بسته به شدت بیماری و شرایط فردی بیمار برای افراد با علائم خفیف تا متوسط، ورزش کگل، اصلاح سبک زندگی، استفاده از پساری واژن و هورمون‌درمانی و برای برخی دیگر با لیزر قابل درمان است در صورتی که به عفونت واژینال مبتلا نباشند. اگر بیماری پیشرفته‌تر باشد، عمل ترمیم دیواره واژن، اسلینگ مجرا یا لاپاراسکوپی می‌تواند راهکار درمانی موثر باشد.