انحنای بیش از حد ستون فقرات، عارضه گودی کمر یا لوردوز را به همراه دارد. ژنتیک، پوکی استخوان، آرتروز، آسیب‌های دیسک بین‌مهره‌ای، ضعف عضلات کمر، چاقی و بارداری از علل گودی کمر هستند. فرد مبتلا، علائم گودی کمر را به‌صورت درد کمر، محدودیت دامنه حرکتی، احساس سوزش یا مورمور در پا و خستگی کمر تجربه می‌کند.
عارضه گودی کمر با رعایت برخی نکات قابل پیشگیری است. پیشگیری از گودی کمر، با حفظ تناسب اندام، تقویت عضلات کمر، بلند کردن اجسام سنگین به روش صحیح و اجتناب از حرکات ناگهانی اتفاق می‌افتد.
گودی کمر، انحنای طبیعی ستون فقرات در ناحیه کمر بوده که به سمت جلو متمایل شده است. این حالت، به‌طور طبیعی در بدن وجود داشته و در جذب شوک‌های مکانیکی و حفظ تعادل بدن نقش دارد. اما اگر انحنای کمر بیش از حد طبیعی باشد، درد، خستگی عضلانی و مشکلات حرکتی را به دنبال خواهد داشت.
به مجموعه‌ای از اختلالات که باعث ایجاد درد و ناهنجاری در بافت استخوانی، عضله‌ای، رباط‌ها و مفاصل بدن می‌شوند، بیماری های ارتوپدی، می‌گویند. این دسته از بیماری‌ها، می‌توانند در اثر عفونت، عوامل وراثتی یا انجام فعالیت فیزیکی بیش از حد، ایجد شوند. بیماری های ارتوپدی، فراوانند و بیشتر از هر جای دیگری، نواحی دست و پا را درگیر می‌کنند. کمبود ویتامین دی، دیابت، عدم آمادگی جسمانی و بالا رفتن سن، بیشترین تاثیر را در ایجاد این دسته از بیماری‌ها، می‌گذارند.
از کجا بفهمیم گودی کمر داریم؟
برای تشخیص وجود یا عدم وجود گودی کمر در خود، به موارد زیر توجه کنید:
- مشاهده وضعیت بدن؛ چنانچه در حالت ایستاده و نشسته، کمر به‌طور غیرعادی به جلو متمایل شده باشد، احتمالا فرد گودی کمر داشته باشد.
- احساس درد و ناراحتی؛ احساس درد در ناحیه پایین کمر، پس از ایستادن و نشستن طولانی، نشانه لوردوز است.
- آزمایش دیواری؛ در حالت ایستاده و پشت به دیوار، پاشنه، باسن و شانه خود را به دیوار بچسبانید. در صورت عبور راحت دست‌تان از فاصله بین دیوار و کمر، شما به گودی کمر مبتلا هستید.
برای تشخیص گودی کمر، بهتر است به دکتر ارتوپد برای انجام معاینات بالینی و در صورت لزوم تصویربرداری مراجعه کنید. با مراجعه به‌موقع به دکتر ارتوپد، با تشخیص زودهنگام، از عوارض این عارضه جلوگیری خواهید کرد.
انواع گودی کمر
گودی کمر، انحنای طبیعی ستون فقرات در ناحیه کمر است. ولی تغییر در این انحنا، می‌تواند شما را به یکی از بیماری‌های ستون فقرات مبتلا کند. در ادامه، به انواع مختلف گودی کمر اشاره کرده‌ایم:
- گودی کمر طبیعی؛ این نوع گودی کمر در افراد سالم وجود داشته و به‌عنوان یک انحنای طبیعی و لازم برای تعادل بدن و جذب شوک‌ها عمل می‌کند.
- گودی کمر افزایش‌یافته؛ در این حالت، انحنای کمر بیش از حد طبیعی است. ضعف عضلات شکم، چاقی، بارداری یا عدم تعادل عضلات باعث به‌وجود آمدن این وضعیت می‌شود.
- گودی کمر کاهش‌یافته؛ در این حالت، با کاهش انحنای طبیعی کمر، کمر صاف‌تر به نظر می‌رسد. این حالت، در اثر دیسک کمر یا اسپاسم عضلانی ایجاد می‌شود.
- گودی کمر ناشی از بیماری‌ها و مشکلات ستون فقرات؛ برخی بیماری‌ها و شرایط همچون آرتروز، دیسک‌های بین‌مهره‌ای آسیب‌دیده یا جراحی‌های قبلی، باعث تغییر انحنای طبیعی کمر می‌شوند.
- گودی کمر در کودکان؛ این حالت، یک انحنای طبیعی در زمان رشد و توسعه ستون فقرات کودکان است. چنانچه شدت انحنا زیاد باشد، باید به پزشک مراجعه شود.
هر کدام از انواع و وضعیت‌های گودی کمر، به ارزیابی‌ها و درمان‌های تخصصی نیاز خواهند داشت. در صورت مشاهده هرگونه تغییر غیرطبیعی در انحنای کمر، مشاوره با دکتر ارتوپد لازم است.
علائم گودی کمر چیست؟
فرد مبتلا به لوردوز، به دلیل وجود این انحنای غیرعادی و رو به داخل ستون فقرات در ناحیه کمری، علائمی مانند کمر درد را تجربه می‌کند. در ادامه، به شایع‌ترین علائم گودی کمر اشاره کرده‌ایم:
- درد کمر؛ درد در ناحیه کمر و قابل انتشار به لگن و پاها
- سفتی و کاهش حرکت؛ دشواری در خم شدن یا حرکت کردن و احساس سفتی در عضلات ناحیه کمر
- ظاهر غیرطبیعی؛ انحنای غیرعادی ستون فقرات در ناحیه کمر
- تغییر در راه رفتن؛ تغییر در راه رفتن فرد و اختلال در تعادل
- تغییر در حالت نشستن و ایستادن؛ احساس ناراحتی افراد مبتلا به گودی کمر هنگام نشستن یا ایستادن
- درد سیاتیک؛ انتقال درد ناشی از فشار بر عصب سیاتیک به پاها
- خستگی؛ خستگی و احساس ناراحتی عمومی
در صورت تجربه و مشاهده این علائم، مراجعه به پزشک و دریافت ارزیابی‌های تخصصی‌تر لازم است. دکتر ارتوپدی، با انجام روش‌های تصویربرداری و همچنین ارزیابی‌های فیزیکی به تشخیص دقیق‌تر و درمان مناسب کمک می‌کند.
ارتباط گودی کمر و افزایش قد
انحنای غیرطبیعی ستون فقرات به سمت داخل در ناحیه کمر، منجر به کاهش قد واقعی فرد شود؛ زیرا ستون فقرات به جای ایستادن در یک خط صاف، منحنی می‌شود. گودی کمر، باعث فشردگی و تغییر شکل مهره‌ها و دیسک‌های بین‌مهره‌ای شده و در نتیجه فرد کمی کوتاه‌تر به نظر می‌رسد. علاوه‌براین، گودی کمر شدید، با ایجاد مشکلات وضعیتی و تعادلی، بر حالت بدن، طرز ایستادن و راه رفتن او تأثیر می‌گذارد. این وضعیت به کاهش قد ظاهری فرد منجر می‌شود.
ارتباط گودی کمر و شکم بزرگ
گودی کمر، با انحنای غیرطبیعی ستون فقرات به سمت داخل در ناحیه کمر، به برجسته‌تر شدن شکم منجر شود. این انحنا، باعث برجسته‌تر به‌نظر رسیدن شکم می‌شود. گودی کمر، با ایجاد اختلال در تعادل طبیعی بدن و تغییر توزیع وزن، باعث می‌شود عضلات شکم ضعیف‌تر شده و به سمت جلو بیاید. همچنین، ضعف عضلات شکم و فشار بر ناحیه کمر، منجر به تجمع چربی در ناحیه شکم خواهد شد.
علت گودی کمر چیست؟
ایجاد گودی کمر، تحت تاثیر عوامل مختلفی رخ می‌دهد. همچنین، شدت گرفتن انحنای گودی کمر یا کاهش این انحنا دلایل متفاوتی دارد. در ادامه، به عوامل مرتبط بر لوردوز اشاره کرده‌ایم:
- ژنتیک؛ استعداد برخورداری از انحنای زیاد در قسمت ستون فقرات، به‌طور ژنتیکی
- وضعیت نادرست بدنی؛ افزایش انحنای کمر در اثر نشستن یا ایستادن نادرست به مرور زمان
- چاقی؛ تغییر در انحنای ستون فقرات ناشی از میزان فشار وارد شده به ستون فقرات
- ضعف عضلات شکم و کمر؛ ایجاد گودی کمر به دلیل ناتوانی عضلات ضعیف برای حمایت کافی از ستون فقرات
- بارداری؛ تغییر در انحنای کمر به دلیل تغییرات فیزیکی و هورمونی در دوران بارداری
- اختلالات ستون فقرات؛ تغییر در انحنای طبیعی ستون فقرات در اثر بیماری‌هایی مانند دیسک‌های بین‌مهره‌ای آسیب‌دیده
- شرایط پزشکی؛ تغییرات در انحنای ستون فقرات به دلیل برخی از شرایط پزشکی مانند فلج مغزی یا دیستروفی عضلانی
تشخیص و درمان مناسب گودی کمر به مشورت با متخصص ارتوپدی نیاز دارد تا علت دقیق را شناسایی کرده و روش‌های درمانی مناسب اعمال شود.
چه افرادی بیشتر درگیر گودی کمر می‌شوند؟
گودی کمر، افراد مختلفی را درگیر می‌کند. اما در برخی گروه‌ها احتمال بیشتری برای ابتلا به این مشکل وجود دارد. در ادامه، به گروه‌های مستعد ابتلا به گودی کمر پرداخته‌ایم:
- افراد دارای اضافه وزن یا چاقی؛ وزن اضافی با اعمال فشار بیشتری بر ستون فقرات، منجر به تغییر در انحنای طبیعی کمر می‌شود.
- زنان باردار؛ بارداری با ایجاد تغییر در مرکز ثقل بدن، به افزایش گودی کمر منجر می‌شود.
- افراد با وضعیت نادرست بدنی؛ افرادی با وضعیت بدنی نادرست، مانند کسانی که مدام پشت میز کار می‌نشینند و وضعیت نشستن درستی ندارند.
- ورزشکاران؛ ورزشکارانی که تمرینات قدرتی سنگین را به‌صورت نادرست یا بدون رعایت تعادل در تقویت عضلات انجام می‌دهند، در معرض ابتلا به لوردوز هستند.
- افراد با اختلالات عضلانی یا اسکلتی؛ برخی اختلالات مانند دیسک کمر، اسپوندیلولیستزیس یا ضعف عضلات شکمی منجر به افزایش انحنای کمر می‌شود.
- افراد سالخورده؛ رخ دادن تغییراتی در ساختار استخوان‌ها و عضلات با افزایش سن، به افزایش گودی کمر منجر می‌شود.
این افراد مستعد ابتلا به گودی کمر، باید با مراجعه به دکتر ارتوپدی و دریافت برنامه درمانی منحصر به خود از ابتلا به این عارضه پیشگیری کنند.
گودی کمر چگونه تشخیص داده می‌شود؟
برای اطمینان از اینکه به گودی کمر مبتلا هستید، باید به متخصص ارتوپدی مراجعه کنید. این متخصص، به کمک معاینات و روش‌های تشخیص تخصصی، می‌تواند وجود یا عدم وجود لوردوز در شما را شناسایی کند. در جدول زیر، به مهم‌ترین روش‌های تشخیص گودی کمر اشاره کرده‌ایم:
| روش تشخیص گودی کمر | شرح روش |
| مصاحبه بالینی | پرسیدن سوالاتی درباره علائم، سابقه بیماری‌های قبلی، فعالیت‌های روزمره و هر گونه آسیب وارد شده به کمر |
| معاینه فیزیکی | بررسی انحنای طبیعی ستون فقرات و میزان انحنا در ناحیه کمر، بررسی نحوه عملکرد و میزان درد و انحنا هنگام خم شدن یا انجام فعالیت‌های خاص |
| عکس‌برداری با اشعه ایکس | ارائه تصویری دقیق از استخوان‌های ستون فقرات و میزان انحنا |
| ام‌آر‌آی | بررسی دقیق‌تر بافت‌های نرم و دیسک‌های بین‌مهره‌ای |
| سی‌تی‌اسکن | ارائه تصویر مقطعی از ستون فقرات و کمک به تشخیص دقیق‌تر |
| تست‌های عملکردی | بررسی تعادل، قدرت عضلات و انعطاف‌پذیری برای ارزیابی تاثیر گودی کمر بر عملکرد روزمره بیمار |
تشخیص صحیح و دقیق گودی کمر و درمان به‌موقع آن اهمیت بسیار زیادی دارد؛ زیرا در صورت عدم تشخیص و درمان مناسب، این مشکل منجر به درد و مشکلات جدی‌تر در ستون فقرات و سیستم عضلانی اسکلتی خواهد شد.
گودی کمر چگونه درمان می‌شود؟
گودی کمر، به دلایل مختلفی از جمله وضعیت نادرست بدن، ضعیف بودن عضلات، چاقی یا برخی از مشکلات پزشکی ایجاد می‌شود. درمان‌های مختلفی برای بهبود این عارضه وجود دارد. شما برای دریافت برنامه درمانی مناسب باید به متخصص مراجعه کنید تا متناسب با وضعیت شما مناسب‌ترین درمان‌ها ارائه شود.
برای درمان گودی کمر به چه دکتری باید مراجعه کنیم؟
برای درمان گودی کمر باید به دکتر ارتوپدی مراجعه کنید. دکتر ارتوپدی در تشخیص و درمان مشکلات اسکلتی و عضلانی، از جمله مشکلات مرتبط با ستون فقرات همچون گودی کمر یا لوردوز تخصص دارد. این متخصص، با انواع معاینه فیزیکی، تصویربرداری پزشکی و تست‌های عصبی به شناسایی علت گودی کمر و تشخیص گودی کمر می‌پردازد.
فیزیوتراپی، ورزش‌های تقویتی، داروهای مسکن، تزریق اپیدورال و جراحی از از روش‌های پیش روی شما برای درمان سریع گودی کمر هستند. همچنین شما می‌توانید پیش از ابتلا به این عارضه، از بروز آن پیشگیری کنید. حفظ تناسب اندام، تقویت عضلات کمر، بلند کردن اجسام سنگین به روش صحیح و اجتناب از حرکات ناگهانی بهترین راه‌های پیشگیری از گودی کمر هستند.
تخصص ارتوپدی (Orthopedics)، شاخه‌ای از پزشکی است که روی دستگاه اسکلتی-عضلانی تمرکز می‌کند. به شخصی که در این زمینه تخصصی تحصیل می‌کند هم، متخصص ارتوپدی یا ارتوپد گفته می‌شود. تمرکز تخصص ارتوپدی، روی درمان بیماری‌های مربوط به سیستم اسکلتی بدن است و روی استخوان‌ها سیستم ماهیچه‌ها، تمرکزی ویژه دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره تخصص ارتوپدی به سایت دکتردکتر (https://drdr.ir/search/expertise-88/) مراجعه نمایید.